کد مطلب:90368 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:141

«و قصدا فی غنی»

واژه ها

قصد: راه رفتن، میانه روی، عدالت و حد وسط بین اسراف و تقتیر.

غنی: توانگری، بی نیازی و دولتمندی.

ترجمه: پرواپیشگان در غنا و بی نیازی، میانه رو هستند.

شرح: قصد به معنای میانه روی بین «افراط»، زیاده روی و «تفریط»، كوتاه آمدن است و لازمه ی این معنا، ترك اسراف و ترك تقتیر و بخل ورزیدن می باشد.

در این عبارت چند احتمال وجود دارد:

1. آنكه برای دستیابی به توانگری، از حدود اقتصاد و میانه روی، خارج نشده و از حد وسط، تجاوز نمی كند، زیرا در صورت تجاوز از حد، در جهت كسب مال و تحصیل ثروت واجباتی از دست انسان می رود كه جبران آنها مشكل خواهد بود، چه

[صفحه 318]

واجبات مالی و چه بدنی، زیرا ثروت اندوزی زیاده از حد بیشتر موجب تضییع حقوق واجب و انفاقات خواهد بود و در راه تحصیل ثروت بیشتر افراد از عمل به واجبات بدنی، مانند: نماز، روزه، حج و غیره بازمی مانند.

2. آنكه با وجود ثروتی كه در اختیار دارد، در حركات، سكنات و خلط آمیزش با افراد، از تعادل بیرون نرفته و ثروت خود را به روی دیگران نمی كشد. طغیان و سركشی بر زندگی او حكومت نخواهد داشت، زیرا سركشی لازمه ی خود بی نیاز دیدن می باشد: «كلا ان الانسان لیطغی ان راه استغنی.» حقا كه انسان سركشی می كند همین كه خود را بی نیاز پندارد.

چرا انسان از كفر و طغیان بازنمی ایستد و سركش و مغرور می شود، چونكه به غنا و دارایی ناچیز دنیا رسیده است، در حالی كه پرواپیشگان عكس این افراد هستند و نظمی ویژه در رفتار و كردار و در مصرف و امور زندگی او، حاكم خواهد بود.

3. در حال بی نیازی در مورد انفاق نمودن، از میانه روی بیرون نمی رود، قرآن كریم، در مورد انفاق كه در اصل مرغوب است، تعادل را لازم می داند و می فرماید:

«و لا تجعل یدك مغلوله الی عنقك و لا تبسطها كل البسط فتقعد ملوما محسورا.»: و دستت را به گردنت زنجیر مكن و بسیار (هم) گشاده دستی منما تا ملامت شده و حسرت زده برجای بمانی.

در تفسیر این آیه ی شریفه ی، روایت است كه زنی مسلمان، با زنی یهودی گرو بست بر اینكه حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم از حضرت موسی علیه السلام سخی تر است و برای آزمایش، زن مسلمان، دختر خود را نزد آن حضرت فرستاد و آن دختر، نزد آن حضرت آمد و گفت: یا رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم مادرم از شما پیراهنی را می طلبد كه در بر شماست! حضرت به حجره ی خویش رفت و پیراهن خود را بیرون آورد و به وی داد و خود برهنه نشست، بلال اقامه ی نماز گفت و صحابه، منتظر بیرون آمدن حضرت بودند، ولی آن حضرت به

[صفحه 319]

سبب برهنگی، نتوانست به مسجد برود، آنگاه این آیه نازل شد.

چكیده ی سخن مولا اینكه پرواپیشگان خواه در تحصیل مال و یا در رفتار و روش و خواه در انفاق، از حد تعادل بیرون نرفته و میانه رو هستند. آنان نه مانند بخیلان بدبخت كه در تفریط هستند و نه مانند مسرفان و مترفان خوش گذران كه جز به اشباع خویش، به جایی نمی نگرند می باشند و می توان گفت این دو نوع زندگی، شرافتمندانه، نخواهد بود و در اسراف بدتر زیرا به زندگی، حیوانی، نزدیكتر است تا به زندگی انسانی.

[صفحه 320]

صفحه 318، 319، 320.